Alles op alles voor de veiligheid van kinderen

Kinderen in armoede zijn een makkelijk doelwit voor iedereen die misbruik van hen wil maken. Wijken met veel armoede, zijn vaker onveilig. Er is meer geweld op straat en achter de voordeur. Door financiële stress staan ouders daarnaast onder grote druk. Hierdoor maken ze soms twijfelachtige keuzes voor hun kinderen. Zo komt het voor dat ouders hun kinderen laten werken, waardoor ze niet naar school kunnen. De problematiek is per continent, land en regio verschillend. In Brazilië krijgen projectmedewerkers als Dulce vooral te maken met bendegeweld, seksueel misbruik en verwaarlozing.

Veiligheid als basis

Het Compassion-programma focust zich op een gezonde ontwikkeling van kinderen. Veiligheid is hiervoor de basis. Een kind dat te maken krijgt met misbruik draagt de fysieke en/of psychische gevolgen hiervan een leven lang met zich mee. Daarom is er op elk project een medewerker aangesteld als jeugdbeschermer. Hij of zij is verantwoordelijk voor het identificeren, melden en monitoren van alle vormen van misbruik, uitbuiting en geweld. Dulce zet zich al meer dan 23 jaar in voor kwetsbare kinderen en jongeren in haar gemeenschap. “Als je de kinderen op het project ziet rennen en lachen, heb je geen idee wat ze thuis meemaken. We krijgen vaak vreselijke verhalen te horen.”

Ondanks haar jarenlange ervaring went Dulce nooit aan de situaties waar ze mee te maken krijgt. Een gebeurtenis die ze zich nog helder voor de geest kan halen is het overlijden van tiener Juan*. Ze had een indringend gesprek met hem op het project. Hij was in aanraking gekomen met drugsbendes, maar wilde zijn leven beteren. Dulce bad voor hem en gaf een voedselpakket mee. Net nadat hij vertrokken was, hoorde ze geweerschoten. Toen ze ging kijken ontdekte ze dat het Juan was. Hij had het voedselpakket nog in zijn hand. “Huilend stond ik op zijn begrafenis. Totdat een vrouw zei dat ik voorzichtig moest zijn, de moordenaar was nog in de buurt.”

‘Als je de kinderen op het project ziet rennen en lachen, heb je geen idee wat ze thuis meemaken.’

Jeugdbeschermer Dulce

Gezonde grenzen leren

Op het project is er veel aandacht voor de bescherming van kinderen. Alle medewerkers krijgen training om alert te zijn op de symptomen van misbruik en geweld. Vanaf de leeftijd van 3 jaar krijgen kinderen spelenderwijs les over gezonde grenzen. Ze leren bijvoorbeeld met een pop wat een gepaste manier van omgaan met elkaar is. Mag iemand tegen je schreeuwen, je slaan of je aanraken onder je kleding? De lessen sluiten aan bij de leeftijd en levensfase van het kind.

Omdat ouders een belangrijke rol hebben in de zorg voor hun kinderen, krijgen zij ook coaching en training in het opvoeden en beschermen van hun kinderen. Dat is cruciaal, weet ook Pastor Guilherme*. Hij is jeugdbeschermer van een ander project in Brazilië. “Door de ondersteuning van Compassion begrijpen we dat als we kinderen écht willen beschermen, we eerst contact moeten maken met hun ouders. We moeten samenwerken. Daarom zijn we veel actiever geworden om bewustwording te creëren in onze buurt.” Dat werpt zijn vruchten af. Inmiddels weten ook gezinnen die geen onderdeel uitmaken van het project de kerk te vinden voor ondersteuning.

‘Als we kinderen écht willen beschermen, moeten we eerst contact maken met hun ouders. Wer moeten samenwerken.’

Pastor Guilherme

Overheidsinstellingen trotseren

Bij de taak van een jeugdbeschermer hoort ook de samenwerking met de politie en overheidsinstanties. Dulce: “Een groot deel van het proces is in handen van de lokale autoriteiten. Die zijn niet altijd efficiënt en snel.” Dat vraagt vaak om doorzettingsvermogen en een lange adem. “We moeten niet alleen ouders en bendes, maar soms ook overheidsinstellingen trotseren om de kinderen te beschermen.” Het werk van de jeugdbeschermer eindigt niet na een melding. Het is nog maar het begin van een lange weg. Als het nodig is, volgt er bijvoorbeeld een rechtszaak of wordt er opvang geregeld wanneer een kind niet meer thuis kan wonen. Daarnaast krijgen kinderen begeleiding en professionele hulp om hun trauma te verwerken.

Risico’s voor jeugdbeschermers

Duizenden jeugdbeschermers wereldwijd krijgen te maken met hartverscheurende situaties. Breekt hen dit nooit op? Pastor Guilherme: “Ik heb veel houvast aan mijn geloof. Daardoor kan ik het aan wanneer kinderen huilend naar me toekomen om te vertellen dat mensen hen pijn doen. Dit is niet mijn missie, maar Gods missie.” Het werk brengt de nodige risico’s met zich mee. Zo kreeg hij in het verleden zelfs doodsbedreigingen aan zijn adres. “Mijn leven is in Gods hand. Maar toen ze het op mijn kinderen gemunt hadden, was ik echt heel bang.”

Ondanks de uitdagingen waar ook Dulce mee te maken krijgt, benadrukt ze de positieve impact van de samenwerking met Compassion door de jaren heen. “Zonder deze steun hadden we niet hetzelfde kunnen bereiken. Ik weet zeker dat we heel veel kinderen aan geweld, verwaarlozing en zelfmoord hadden verloren als we niet aanwezig waren geweest in de gemeenschap.” Pastor Guilherme vult aan: “We geloven in kinderen, zelfs als hun ouders dat niet doen. We nemen ze serieus. Voor veel van hen zijn wij alles wat ze hebben. Als team zetten we ons samen in om hen te beschermen. Hier zullen we nooit mee stoppen.”

‘We geloven in kinderen, zelfs als hun ouders dat niet doen. Als team zetten we ons samen in om hen te beschermen. Hier zullen we nooit mee stoppen.’

Pastor Guilherme

*De namen in dit artikel zijn veranderd om de identiteit van de betrokkenen te beschermen.

Interview en beeld: Sara Navarro